Organisaties verwachten steeds meer van medewerkers en leidinggevenden. De uitdagingen zijn groot en het ‘speelveld’ verandert. Disruptie, executiekracht, digitalisering, agile en hyperconcurrentie zijn de buzzwords die staan voor de vele uitdagingen waar we voor staan. Dat doet een stevig appèl op de individuele medewerker.
Organisaties willen medewerkers die niet alleen gemotiveerd zijn, maar ook wendbaar en flexibel. Ze willen dat hun mensen positieve energie en zelfvertrouwen uitstralen, dat ze verantwoordelijkheid in hun werk tonen en ondernemend en vitaal zijn. Kortweg: organisaties willen dat mensen eigenaarschap tonen. Maar hoe krijg je dit voor elkaar?
Wat is eigenaarschap nemen?
Eigenaarschap nemen ontstaat wanneer werken vanuit de waarden en de doelen van de organisatie gecombineerd wordt met persoonlijke ambitie (talenten, drijfveren, focus). Bijdragen aan de resultaten van de organisatie vanuit intrinsieke motivatie is het meest krachtig. Maar hoe krijg je dit voor elkaar. Dat mensen ervaren dat hun bijdrage het verschil maakt, dat hun mening er toe doet, ook als ze het een keer mis hebben?
Het gaat dus om ‘kunnen’ en ‘willen’. Dat mensen de verantwoordelijkheid nemen voor het uitvoeren van de activiteiten en taken die bij hun rollen en hun opdracht horen (i.p.v. ‘staat niet in mijn taakomschrijving’). Zodat zij waarde toevoegen voor de collega’s, klanten en de organisatie.
Eigenaarschap vraagt om persoonlijk leiderschap. De regie nemen over:
- Zelfreflectie: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik?
- Zelfsturing: Hoe kan ik met mijn sterktes en zwaktes zo effectief mogelijk zijn?
- Focus: Waar richt ik mijn aandacht op?
Ook verandering van organisatiecultuur nodig
Eigenaarschap is echter niet afhankelijk van een persoonlijke instelling alleen. Om personen eigenaarschap te laten nemen moet de organisatie aan verschillende voorwaarden voldoen. Er moet ruimte gemaakt worden waarbinnen dat eigenaarschap kan gedijen. Dit vraagt om een cultuur van:
- Vertrouwen in plaats van controle.
- Ruimte voor eigen invulling in plaats van strakke richtlijnen.
- Veiligheid om te ontwikkelen en te leren in plaats van af te rekenen.
- Zinvol werk bij een zinvolle organisatie.
- Kunnen ontwikkelen van vakmanschap.
Wat bepaalt of mensen van gedrag zullen veranderen?
Wanneer je eigenaarschap wilt bevorderen moet je mensen verleiden om van gedrag te veranderen. Volgens Fishbein & Ajzen wordt de intentie voor gedragsverandering bepaald door drie factoren:
1. De attitude: hierbij gaat het om de houding of mening die iemand heeft over een bepaald soort gedrag. Vind je alcoholgebruik op straat asociaal of stoer? Je mening bepaalt welk gedrag je vertoont.
2. Subjectieve norm of sociale druk: mensen willen graag bij de groep horen, hierdoor zijn de meningen en gedragingen van anderen erg belangrijk en zeker van invloed. De mate waarin je je wilt conformeren aan een groep speelt een grote rol.
3. De perceptie van de eigen mogelijkheden en bekwaamheid: hierbij gaat het om de mate waarin iemand denkt dat hij of zij capabel genoeg is om het gewenste gedrag ook daadwerkelijk uit te voeren. Het gaat er dus niet om of je het ook écht kan, maar om de gedachte of je het dénkt te kunnen.
Om meer eigenaarschap in je organisatie te krijgen moet je als eerste mensen laten nadenken over hun houding ten opzichte van ‘de regie nemen’, over welke rol groepsdruk heeft op hun huidige gedrag en of zij zichzelf in staat achten om eigenaarschap te nemen.
Hoe pak je het aan om meer eigenaarschap te bevorderen bij werknemers?
Het leerproces over eigenaarschap nemen gaat vanuit het perspectief van de werknemer over keuzes maken: durf ik in de arena te stappen en neem ik de verantwoordelijkheid? Of blijft ik aan de kant staan? Vanuit het perspectief van de organisatie gaat over ruimte geven voor eigen verantwoordelijkheid. Dat betekent controle loslaten en mensen zelf beslissingen laten nemen op hun eigen kompas.
Er zijn 5 aandachtpunten voor het bevorderen van eigenaarschap in je organisatie:
1 Duidelijk veranderdoel
Zorg dat het veranderdoel bij iedereen helder is en maak het eenduidig. Bijvoorbeeld: wij willen vernieuwing van ons dienstenpakket; wij willen een snellere besluitvorming; wij willen aansluiten bij de beleving van de klant; etc. Dit werkt alleen als je daarbij goede kaders geeft rond prestatiedruk en bovengrens. Wanneer medewerkers samen het eigenaarschap hebben over de doelen van de organisatie moet je een raamwerk geven zodat mensen kunnen kiezen wat ze wel en niet oppakken en hoeveel tijd ze aan iets besteden. Daarnaast moet duidelijk zijn wie de eigenaar is van wat. Een valkuil is namelijk dat mensen zich te veel met elkaars hokjes gaan bemoeien.
2 Waardengedreven
Iets opleggen werkt niet. Mensen gaan alleen bewegen vanuit een verlangen. Zorg dat je de medewerkers inspireert door hen aan te spreken op hun eigen waarden en die van de organisatie. Daar hoort ook een andere managementstijl bij waarin je mensen geen ‘opdracht’ geeft maar hen stimuleert door ze uit te dagen. Dit alles werkt alleen wanneer je een omgeving creëert waar vertrouwen en veiligheid heersen om het nieuwe gedrag te vertonen en waar fouten gemaakt mogen worden.
3 Verbind en ondersteun
Lever ondersteuning voor het vertonen van het gewenste gedrag met o.a. maatregelen, technieken, prikkels en interventies. Deel bijvoorbeeld de successen binnen het team, geef elkaar feedback, laat iedereen zijn of haar voortgang en ‘struggles’ bespreken, zorg voor goede technische verbindingen tussen de zelfbeslissende mensen, zorg dat mensen genoeg expertise hebben om te kunnen beslissen door vakopleidingen aan te bieden, werk aan vaardigheden zoals lef tonen, presentatietechnieken, ondernemerschap, etc. Kleine stappen nemen is aan te raden.
4 Anders organiseren
Experimenteer met andere vormen van organiseren zoals bijvoorbeeld werken via een projectenbureau waar mensen zich vanuit hun talent en expertise zelf kunnen inschrijven op projecten. Het gevolg hiervan is dat mensen zich eigenaar gaan voelen op hun talent. Dat is makkelijker, natuurlijker en motiverender dan je eigenaar voelen op je functie. Afstemmen wordt in dit geval wel een belangrijke competentie want er ontstaat vaak ‘gedoe’ omdat mensen niet weten wat ze aan elkaar hebben op het gebied van rolverdeling, verantwoordelijkheid en expertise.
5 Stuur op interventieniveau
Faciliteer het leerproces rond eigenaarschap. Nieuwe goede gewoontes aanleren gebeurt beter door verschillende soorten interventies en leerstijlen. Maak een mix van formele en informele leerinterventies. Zorg dat mensen op verschillende manieren leren tijdens het werk, thuis, in het conferentieoord, etc. Geef ze solo opdrachten, buddy opdrachten, groepsopdrachten, leermodules, coaching etc.
Context is Leading heeft een maatwerk leerprogramma gemaakt dat in iedere soort organisatie inzetbaar is. Wil je vrijblijvend met ons sparren over de mogelijkheden voor jouw organisatie? Neem dan contact op met één van onze adviseurs.