Energie – het is er altijd, en toch bespreken we het nog vrij weinig. We maken het niet zo expliciet. Het is er in ieder contact dat we hebben. In ieder gesprek, iedere vergadering. Het is positief of negatief. We kunnen hoog in de energie zitten of laag. Iets is energieslurpend of energiegevend. Wat is energie dan? Hoe maak je dat tastbaar? En hoe stimuleer je goede energie bij jezelf, in je team en in organisaties en wat levert dat op? Lees het in dit artikel met 5 tips waar je direct mee aan de slag kan.
De afgelopen twee jaar hebben ons veel energie gekost. Dat komt ook door het gebrek aan verbinding in coronatijd. We werken locatieonafhankelijk, lekker efficiënt en er is ook nog eens altijd goede koffie thuis. Achter zo’n schermpje kan je lekker snel schakelen, maar echt aanvoelen hoe iemand erbij zit, is een stuk moeilijker. En het risico zit ‘m ook in het doorslaan in efficiëntie. Is iemand een minuutje te laat in de Teams-meeting? Hallo! Je hebt nog wel meer te doen. Of na: ‘Hoe gaat ‘ie?’ – ‘Ja, goed, lekker weekend gehad!’ meteen over te gaan op de inhoud. Hoe duurzaam is dat voor je samenwerking? Hoe efficiënt is je samenwerking uiteindelijk als je vervolgens veel spanningen onderling hebt? Als je veel minder basis hebt gelegd met elkaar rondom verbinding? Het helpt om de kwaliteit van onze verbinding wat explicieter te maken via het benoemen van de energie. Zo zorg je uiteindelijk echt voor een sterke, efficiënte en productieve samenwerking.
Voordat we ingaan op energie in organisaties, nemen we je kort mee in wat energie precies is. Menselijke energie in dit geval.
Wat is energie?
Deze energie ontstaat uit vier belangrijke bronnen: fysiek, emotioneel, mentaal en geestelijk. Het mooie is dat je dit kan opladen door verschillende rituelen. Denk aan wandelen, goede gesprekken voeren, zelfreflectie of werk doen wat past bij jouw eigen waarden. Dat kan privé en op werk. Het probleem is alleen dat werk vaak meer focust op tijdmanagement, minder op energiemanagement. En laat energie nou net de motor zijn van menselijke prestaties (Banach, 2019). En dus ook het succes van organisaties. Onderzoek van Schwartz en McCarthy laat zien dat we bij beter energiemanagement efficiënter, duurzamer en met meer betrokkenheid werken.
Tip 1 | Goede energie start bij jezelf
Maar hoe regel je je energiemanagement dan? Het start eerst bij jezelf. Hoe staat het met jouw energie? En wat straal jij uit naar anderen in de organisatie? Wat voor toon zet jij in gesprekken?
Doe een waardentest om inzicht te krijgen waar jij energie van krijgt. Door hier bewust van te worden, weet je ook beter wat je zelf uitstraalt, waar je kracht ligt en wat je nog kan verbeteren.
En? Hoe is jouw energiemanagement? Op welk onderdeel gaat het al goed en waar zit nog ruimte voor versterking? Hoe merk jij dat het invloed heeft op je samenwerking? En wat je uitstraalt naar je collega’s in overleg?
We hebben het in organisaties vaak over medewerkerstevredenheid, betrokkenheid, bevlogenheid en werkplezier. Het punt is alleen dat je superbevlogen kan zijn in je baan, maar wel op je laatste reserves zit qua energie (Banach, 2021). Hoe duurzaam is dat? Daar kan je het gesprek over aangaan. Hoe is de energie in ons team? Wat voor (gezond) gedrag stimuleren we bij elkaar?
Dan over naar de energie in je team meten. Dat kan op verschillende concrete manieren, namelijk via tip 2 en 3.
Tip 2 | Observeer de groepsdynamiek
De groep bepaalt de energie.
Energie in een groep is een beetje als zwaartekracht: we weten dat het er is, maar we zien het niet. Het vormt zich in de verbinding met elkaar. Als er verbinding is, kan de energie stromen. We zijn vanuit ons oerbrein continu op zoek naar (het behouden van) verbinding. Het is voor ons zelfs een biologische noodzaak. Peter Bos, wetenschapper: “Biologen weten dat mensen verplicht sociaal zijn: we kunnen niet overleven buiten een groep en lijden er erg onder om in isolatie te worden gehouden.” We ervaren zelfs fysieke pijn als we buiten de groep vallen. We passen ons dus steeds aan om maar bij de groep te horen. Investeer dus in een gevoel van verbinding in samenwerkingen, dan kan de energie stromen. Hoe?
Gezonde energie in je team kan je simpelweg meten door te observeren in je vergadering. Alex Pentland ontdekte in zijn onderzoek naar groepsdynamiek vijf saamhorigheidssignalen van een energiek team in vergaderingen. Welke zijn bij jouw teamvergadering van toepassing?
- Alle leden van de groep praten en luisteren ongeveer evenveel en houden hun bijdragen kort;
- Er is veel oogcontact tussen de leden en hun gesprekken en gebaren zijn energiek;
- De leden communiceren rechtstreeks met elkaar, en niet alleen met de teamleider;
- Binnen het team voeren de leden afzonderlijke gesprekken;
- De leden gaan er zo nu en dan tussenuit om buiten het team onderzoek te doen en komen terug met informatie voor anderen.
Het zou zomaar kunnen dat niet alle bovenstaande punten gelden in jouw team. Dan is het interessant om daar met elkaar het gesprek over aan te gaan. Daar ligt een verantwoordelijkheid voor de voorzitter van de vergadering. Waar gaat het goed? En wat gaat minder? Waardoor komt dat? Door dit expliciet te maken kan je de energie versterken.
Een andere tip om energie tastbaar te maken is om te kijken naar het taalgebruik in overleggen.
Tip 3 | Let op de kracht van taal
Arend Ardon geeft in zijn boek Traag Versnellen een mooi handvat om energie te meten via ons taalgebruik. Je hebt negatieve en positieve taal. De negatieve taal is heel traag, zwaar en is een uiting van iets wat niet meer werkt. Het gaat vaak over belemmerende patronen in gedrag van jezelf en elkaar in de organisatie. Positieve taal is energiek, fijn en een uiting van reflectie en beweging.
Negatieve taal Een uiting van wat niet meer werkt | Positieve taal Een uiting van reflectie en beweging |
1. Herhalend (steeds, elke keer) | 1. Onderzoekend (open vragen) |
2. Defensief (zij) | 2. Reflectief (eigen rol) |
3. Passief (onpersoonlijk, men) | 3. Actief (wij, ik) |
Wees in een overleg bewust van drie elementen in het taalgebruik:
- Is de taal herhalend of onderzoekend? Herhalende taal is een soort gewoonte, waarbij mensen woorden als ‘steeds’ of ‘elke keer’ gebruiken. Het is een soort loop aan trage energie en uit een bepaald ongenoegen. ‘Die collega is steeds te laat met…’, ‘Zo gaat het iedere keer.’ Een positieve insteek is meer onderzoekende taal. Waarbij mensen open vragen gebruiken. Het straalt nieuwsgierigheid naar de ander uit. ‘Wat maakt dat…’, ‘Hoe zie jij dat?’, ‘Hoe pakken we dat aan?’
- Is het defensief of reflectief taalgebruik? Leggen we het probleem bij de ander? En is er weinig zelfreflectie of eigen verantwoordelijkheid in het gesprek? Of wordt juist reflectie op de eigen rol getoond? Waarbij je samen onderzoekt wat de patronen zijn in de organisatie die helpen? En je oprecht nieuwsgierig bent naar de effecten? Zo werk je nog beter samen.
- Is het passief of actief taalgebruik? Zijn er zinnen die een afstand creëren? Zoals: ‘Ze vertonen weerstand bij die vernieuwing’ of ‘De cultuur is behoudend’? Als je opmerkt dat dit de manier van praten is, wees dan bewust van deze trage, negatieve energie. En als je hier zelf ook aan meedoet, dat je deze negatieve energie op je afroept en uitstraalt in de organisatie. Je draagt dus zelf bij aan de energie in de groep met het taalgebruik. Het kan ook dat de meeting veel actiever verloopt, zoals het gebruik van ‘wij’ en ‘ik’ waarbij een verantwoordelijkheidsgevoel zichtbaar is.
Luister dus bewust naar hoe we praten met elkaar in vergaderingen. Denk bijvoorbeeld aan verandersituaties: ontdek waar we onszelf tekortdoen met blijven hangen in gewoontes die ons niet meer helpen. Doorbreek de situatie door lerende, open en nieuwsgierige vragen te stellen. Door positieve taal te gebruiken. Wij geloven echt in dat verandering bij jezelf begint. Bij jouw houding en welke energie jij uitstraalt. Anderen pikken dat op en zo zorg je dat je samen steeds meer kalibreert op een gezonde, positieve energie in de organisatie. En versterk je ook daarmee de organisatiecultuur.
En als je dan hebt opgemerkt dat je weleens verzandt in negatief taalgebruik, hoe doorbreek je dat dan? Door in te checken op jouw gevoel. Ook dat is een biologisch gegeven.
Tip 4 | Focus op de kracht van je gevoel
Check je hoofd, hart en hand
Veel mensen werken met een focus op ratio. Het gezonde verstand. Gevoel ‘is persoonlijk en hoort niet bij werk’. Alleen beïnvloeden gevoelens ons gedrag meer dan je denkt. We hebben namelijk zo’n 60.000 – 70.000 gedachten per dag. En zo’n 90% van die gedachten is hetzelfde als gister. Daarmee creëren we steeds dezelfde emoties en dus ook weer hetzelfde gedrag. Dat komt ook doordat we enorme routinedieren zijn. Wil je een betere energie in je meeting, team of organisatie? Zorg dan dat je deze gedragspatronen doorbreekt. Hoe? Door nieuwe gedachten, en dus nieuwe gevoelens. Zo creëer je nieuwe energie in de organisatie. Hoe je dat doet? Dat is dichterbij dan je denkt.
Een constante in verandering: focus op je ademhaling
Focus op je ademhaling om bij je gevoel te komen. Ook al is het maar een minuut. Dat vertragen zorgt dat je lichaam tot rust komt en je ook ruimte voor jezelf geeft om je gevoelens en gedachten te observeren. En hier bewust mee om te gaan. Een tip uit het onderzoek naar energiemanagement door Schwartz en McCarthy: “Een eenvoudig maar krachtig ritueel om negatieve emoties onschadelijk te maken, is wat we ‘tijd kopen’ noemen. Diepe buikademhaling is een manier om dat te doen. Langzaam uitademen gedurende vijf of zes seconden zorgt voor ontspanning en herstel en schakelt de vecht-of-vluchtreactie uit.”
Tip 5 | Acteer op je gevoel
Stel: je merkt dat een vergadering steeds negatiever wordt. Wat doet dat met jouw gevoel? Als je hier bewust op incheckt, kan je ook sneller interveniëren. Deel met je collega’s wat je aanvoelt: bijvoorbeeld een negatieve of gespannen sfeer. Zoals via een open vraag: ‘Ik merk een gespannen sfeer. Hoe komt dat?’ Dan heb je een goed gesprek te pakken. En heb je ook een kans voor iedereen in het gesprek gecreëerd om samen te werken aan een gezondere, positieve energie. En als je al positieve energie ervaart, dan is dat natuurlijk ook goed om eens te benoemen en dat te versterken: ‘We zijn wel lekker bezig met elkaar!’
Verandering in energie begint vandaag bij jou!
Het mooie van energie is dat je er altijd invloed op kan uitoefenen. Bij jezelf en anderen. Op en na werk.
Waar start jij mee?
Energie kunnen we een stuk explicieter maken in gesprekken. Het is er altijd, en we kunnen er ook goed gebruik van maken. Het begint bij jouw houding en gedrag en welke energie jij uitstraalt. Wees hiervan bewust en sta je sterker in je rol. Anderen pikken dat op en zo zorg je dat je samen steeds meer kalibreert op een gezonde, positieve energie in de organisatie. En het mooie is dat je er meteen mee kan beginnen. Een minuutje gunnen aan jezelf om je te concenteren op je ademhaling. Even voor je vergadering aan te voelen hoe je erbij zit. En die energieslurpende meetings eens te doorbreken met een goed gesprek. Waar start jij mee? Laat het ons weten! Of als je nog mooie aanvullingen hebt, deel ze vooral!